 |
| Telophaza |
Wpływy kulturowe przenikały się nawzajem.
Wybitni żydowscy artyści na świecie przez lata kształtowali sztukę tańca. Na
współczesny obraz baletu rosyjskiego czy amerykańskiego miały wpływ wybitne postacie,
takie jak Lincoln Kirstein, założyciel Baletu Amerykańskiego i Baletu
Nowojorskiego, Anna Sokolow, Michael Bennett, Ron Field, Artur Murray, Michael
Kidd, Helen Tamiris czy Pearl Lang. Po utworzeniu państwa Izrael w 1948 r., w
kraju powstało wiele profesjonalnych grup tanecznych, z których każda
przedstawiała swój unikalny styl. Część z nich działa do dzisiaj. Obecnie w
Izraelu istnieje sześć głównych grup tanecznych, które przez lata dorobiły się
bogatego dorobku artystycznego docenianego przez światową publiczność. Do
głównych należy Teatr Tańca Inbal, założony w 1949 r. przez Sarę Levi-Tanai obecnie
będący najstarszym profesjonalnym zespołem tańca w Izraelu. W swoich
choreografiach Levi-Tanai nawiązuje często do wątków biblijnych, a jej repertuar
opiera na tradycjach społeczności żydowskich. Kibbutz Contemporary Dance
Company założony w 1967 r. składa się z piętnastu tancerzy z różnych kibuców.
Balet Izraelski założony w 1968 r. jest jedynym profesjonalnym zespołem
zajmującym się baletem w Izraelu a tancerzami są często imigranci z Rosji.
Kolejnym zespołem cieszącym się dużą popularnością jest Kol U’Demama (Dźwięk i
Cisza) założony w 1978 r. przez Mosze Efrati. Grupa składająca się z m.in. niesłyszących
tancerzy zdobyła międzynarodowe uznanie za wkład w rehabilitację osób z
upośledzeniem słuchowym. Bat-Dor Dance Company założony w 1967 r. przez
Batsheva de Rotschild i Jannette Ordman jest zaraz za Batsheva Dance Company
jedną z najlepszych grup w Izraelu. Batsheva Dance Company założona również
przez Rotshilda w 1964 r. jest uważana za czołowy zespół tańca współczesnego
nie tylko w Izraelu ale i na świecie. Styl tego zespołu był początkowo pod silnym
wpływem Marthy Graham, jednak dziś w ich choreografiach wyczuwa się przede
wszystkim indywidualny styl obecnego dyrektora artystycznego zespołu, Ohada
Naharina.
Kim jest
Ohad Naharin? Jako wielowymiarowy artysta można powiedzieć, że jest on „człowiekiem
renesansu”: tancerzem, choreografem, muzykiem, kompozytorem, filozofem. Urodzony w 1952 r. w kibucu Mizra, bardzo
późno rozpoczął swoją edukację taneczną, bo dopiero w 1974 r. Pierwsze kroki
jako tancerz stawiał w Batsheva Dance Company. Bardzo szybko został dostrzeżony
przez prekursorkę tańca współczesnego Marthę Graham, która zaprosiła go do
swojego zespołu w USA. Podczas pobytu w Nowym Jorku kształcił się w School of
American Ballet i Julliard School, a także szlifował technikę pod okiem David’a
Howard’a oraz Maggie Black. Po drodze współpracował z takimi zespołami jak
światowej sławy Maurice Béjart Ballet du XXe Siècle w Brukseli czy Bat-Dor
Dance Company w Izraelu. W 1980 r. powrócił tam by wraz z żoną Marią Kajiwara
(tancerką Alvin Ailey American Dance
Theater) założyć Naharin Ohad Dance
Company. Gdy jego opracowania choreograficzne zyskały rozgłos został w 1990 r. dyrektorem
artystycznym Batsheva Dance Company, rozpoczynając tym samym współpracę z największymi
scenami na świecie. Od tego czasu stworzył dla Batsheva Dance Company a także
dla Batsheva Ensemble kilkadziesiąt spektakli, które na stałe wpisały się w
kanon tańca współczesnego. Co sprawia, że Ohad Naharin jest tak wybitnym
artystą a jego spektakle wzbudzają tyle zachwytu?
Izraelski choreograf znany z wyrazistego
stylu na stałe zmienił krajobraz tańca współczesnego w Izraelu i na świecie, całkowicie
zmieniając myślenie o tańcu. Jego charakterystyczne podejście do ciągłego eksperymentowania
sprawia, że jest on otwarty na wszystko co ludzkie, a także na wszystkie
kultury i formy sztuki, oraz na każdy ruch. Pomimo, iż przez wielu jest on określany
jako kapryśny i krnąbrny, staje się coraz bardziej pożądanym choreografem. Ohad
Naharin nie zamyka się wyłącznie na taniec i ruch. Ma duże doświadczenie w komponowaniu
muzyki, która jest jego kolejną pasją. Edukacja w tej dziedzinie, a także
naturalny muzyczny talent sprawiły, że często w swoich spektaklach wykorzystuje
on swoją muzykę. Komponuje pod pseudonimem Maxim Waratt (np. spektakl „Max”). Przy
tworzeniu muzyki, współpracuje ze znanymi muzykami (np. przy tworzeniu ścieżki
dźwiękowej do „Kyr” do współpracy zaprosił znaną izraelską grupę rockową o
nazwie Zemsta Traktorów. Podobnie przy „Anaphaza” współpracował z Avi Belleli i
Dan Makovem a przy „Z/na” z Ivrinem Liderem). Tylko niektóre spektakle do
których możemy podziwiać nie tylko choreografię ale również usłyszeć muzykę
Ohada Naharina to: „Mamootot”, „Hora”, „Playback”. Oprócz swojej pracy na scenie,
Naharin jest również pionierem innowacyjnego języka ruchu GaGa.
Przekonujące
choreografie, jak również warsztat i kreacja to doskonałe zgranie słowa, ruchu,
muzyki i światła. Występuje niemal na całym świecie. Jego spektakle wykonywały największe
zespoły w Holandii (Nederlands Dans Theater), Niemiec (Ballett Frankfurt),
Francji (Opéra national de Paris, Opéra national de Lyon),
Hiszpanii (Compañía Nacional de Danza), Brazylii (Balé da Cidade de São Paulo),
w Stanach Zjednoczonych (Cedar Lake Contemporary Ballet, Hubbard Street Dance
Chicago, Alvin Ailey American Dance Theater),
Kanadzie (Les Grand Ballets Canadiens de Montréal) i wielu innych. Również
Polsce udało się nawiązać współpracę z tym wielkim choreografem (Polski Teatr
Tańca), czego efektem był spektakl „Minus2” składający się z fragmentów jego
innych spektakli. Ewa Wycichowska, dyrektorka PTT nie ukrywa, że o to by udało
jej się namówić Ohada Naharina do przyjęcia zaproszenia czekała aż dwadzieścia lat. „Kiedy Ohad Naharin pojawił się na
światowej scenie tańca- to już ponad dwie dekady temu- jako choreograf, wiadomo
było, że jest to postać, która zrewolucjonizuje to, co dotąd było naszym
myśleniem i o przestrzeni ruchowej, o kompozycji, a także co jest funkcją
teatralną. To uczeń Marthy Greaham, Maurica Bejarta. To postać, która pojawiała
się w różnych punktach świata tanecznego po to żeby stworzyć swój indywidualny
język, który nie tylko przyciąga ludzi, z tańcem bardzo mocno zawodowo
związanych, jak również fascynuje widzów na całym świecie. (…) Dla nas ważnie
jest nie tylko to, że będziemy mieli w swoim repertuarze ten konkretny
spektakl. To co Ohad Naharin i jego asystent Yoshifumi Inao robią, które
dotyczy nie tylko języka choreograficznego ale również sposobu myślenia,
uruchomiania wyobraźni oraz potencjału tancerzy. To jest coś z czego będziemy
czerpać przez następnych wiele miesięcy
jak nie lat. To jest możliwość pracy z indywidualnością, która objawia się nie
tylko w nowym języku choreograficznym, nie tylko w tym, że jest perfekcyjny,
doskonały, że jest człowiekiem dysponującym wielką wyobraźnią. To jest takie
spotkanie rzeczywiście z wielkością, która potrafi tą wielkością się dzielić.”[5]
Bogaty
wkład Naharina w dziedzinie tańca przyniósł mu wiele nagród i wyróżnień. W
samym Izraelu otrzymał tytuł doktora honoris causa w dziedzinie filozofii na
Uniwersytecie Hebrajskim i Weizmann Institute Of Science, prestiżową Israel
Prize w dziedzinie tańca, nagrodę za wybitne osiągnięcia z dziedziny kultury
przyznawanej przez Fundację na rzecz Kultury Żydowskiej, został kawalerem
francuskiego orderu Arts et des Letteres we Francji, otrzymał dwie nagrody New
York Dance and Performance, za całokształt twórczości otrzymał Samuel H.
Scripps American Dance Festival Award oraz nagrodę przyznawaną przez magazyn
Dance.
 |
| Spektakl „Hora”.[6] |
Fenomen Ohada Naharina polega na unikalnym
poczuciu stylu, który posiada jako tancerz i choreograf. „Ohad Naharin dla świata tańca znaczy
tyle co Pedro Almodovar dla świata filmu. Mam tutaj na myśli nie to jaką estetyką
posługuje się Ohad Naharin, ale to jak duże i przełomowe znaczenie ma to, co on
proponuje w sensie kompozycji ruchu dla odbioru tańca jako sztuki, o której
często zapominamy, że jest także aktem myśli.”[7]
Miejsce urodzenia, korzenie i
otoczenie znacznie wpłynęły na kształtowanie się jego postawy twórczej, przyczyniając
się do jego sukcesu. Ważnym elementem jest tutaj kultura żydowska, a w
szczególności folklor. Izraelski taniec ludowy mocno oddziałuje i inspiruje
Ohada Naharina przy tworzeniu nowych spektakli.
Przykładem tego jest jak do tej pory najbardziej abstrakcyjny spektakl
pt. „Hora”. Hora jest to tradycyjny taniec ludowy, przywołujący na myśl
pionierów syjonizmu radośnie go tańczących. Hora, taniec bez którego nie
odbędzie się żadna Bar Micwa czy ślub żydowski był, jak powiedział Allen King,
izraelski nauczyciel tańca z Uniwersytetu Berkley, świadomym sposobem budowania
więzi młodzieży syjonistycznej. Ten jak i inne zbiorowe tańce ludowe powstały
jako twór kultury tworzonej od podstaw w czasie, gdy Izrael, z nowo
napływającymi imigrantami z całego świata, budował swoją nową tożsamość.
Dlatego też, większość z tych tańców jest tańczonych w kręgu- symbolizującego
siłę. Wspierający się nawzajem tancerze oznaczają
metaforyczne wsparcie ze strony społeczeństwa czy kibucu oraz równość wobec
siebie. Dla nowego państwa taniec był na tyle ważny, że rząd utworzył przy
Ministerstwie Kultury departament zajmujący się tylko tą dziedziną sztuki.[8]
Spektakl „Hora”
jest zaproszeniem do otworzenia się na przyjemność odbioru tańca i docenienie
wrażeń jakich dostarcza on widzowi. W początkowej scenie jedenastu tancerzy
siedzi na długiej ławce. Gdy wstają i powoli docierają do krawędzi sceny robią
delikatne pas de bourrée, które wygląda jak jeden z kroków zwany „grapevine”, który
jest podstawą jednego z tańców ludowych Rikudei Am. Minimalizm wykorzystany
przez choreografa ma wynieść na pierwszy plan szaleńczą prędkość ruchów
tancerzy i ich nieustającą energię. Tancerze jak i odbiorcy mogą wtedy zanurzyć
się w atmosferze pełnej aluzji i odniesień, a także stymulować swoje
doświadczenia. Wg. Naharina to właśnie taniec może zmienić życie. Jak mówi, to
nie idea ani rewolucja, ale po prostu atmosfera czy nastrój może głęboko dotknąć
ludzkiej duszy.
Spektakle
Naharina tańczone przez największe zespoły tańca nie wzbudzają tylu emocji co
te przedstawiane przez jego macierzysty zespół- Batsheva Dance Company. Zespół
ten jest powszechnie uznany i postrzegany jako jeden z najbardziej
ekscytujących. Wraz z mniejszym zespołem Batsheva Ensemble może poszczycić się
czterdziestoma wybitnymi tancerzami z Izraela i innych krajów, z którymi gra
ponad 250 spektakli rocznie. Ohad Naharin, jako dyrektor artystyczny od 1990 r.
wciela w życie swoje wizje zdobywając uznanie w kraju i za granicą. Dzięki
codziennym żmudnym treningom nad udoskonalaniem własnej techniki, rozwijaniem i
poszerzaniem nowych tancerze Batshevy aktywnie uczestniczą w procesie twórczym
nad kolejnymi spektaklami. Zespół chętnie otwiera się na przeróżne programy
edukacyjne dla dzieci i młodzieży, a
także godnie reprezentuje Izrael poza granicami kraju. Bo czyż nie jest to
najlepsza wizytówka Izraela? Ciekawym przedsięwzięciem jest Kamuyot,
interaktywny spektakl skierowany do dzieci i młodzieży, stworzony przez 16
tancerzy, wykorzystujący kwadratową scenę z widownią dookoła. „Kamuyot” łamie
konwencjonalną relację artysta-widz wciągając publiczność w inspirujący dialog
z wykorzystaniem uniwersalnego języka jakim jest ruch i taniec. Myślą
przewodnią są tu sugestywne pytania skierowane do młodych o to, co jest w
dzisiejszych czasach wspólnym mianownikiem dla człowieka oraz co łączy a co
dzieli ludzi. Spektakl podchwycony przez szwedzki Riksteatern (National
Tourning Theater) sam opracował swój własny „Kamuyot”, który osiągnął ogromną
popularność w szkołach szwedzkich. W oryginalnym spektaklu widać dużo
zapożyczeń z innych projektów Naharina, np. z „Mamootot” i „Moshe”, które
zawierają w sobie dużo tekstu w języku hebrajskim. Pomysł zrobienia czegoś dla
młodzieży zrodził się, jak mówi Naharin z odpowiedzialności, czułości i
bezwarunkowej miłości, którą choreograf darzy młodych ludzi. Jednak nie
traktuje on tego jako misji, a możliwości zaszczepienia pasji, wrażliwości na
sztukę i na drugiego człowieka oraz wypracowanie nowych form przekazu.[9]
W procesie tworzenia tego spektaklu oraz przedstawiania go bardzo wiele do
powiedzenia mają sami tancerze, którzy tak przedstawiają język, ruch i
złożoność kompozycji by były one przystępne dla młodej publiczności, których
siła wyobraźni i tak jest ogromna. Młody widz jest tu traktowany z większą
starannością niż dorosła publiczność, a każdy spektakl zostaje inaczej
odebrany: raz śmieszy, kiedy indziej zaskakuje czy zawstydza. Naharin nie myśli
o widzach jako o tłumie, lecz jako o indywidualnym odbiorcy. Jego spektakle,
praca kierowane są zawsze do jednej osoby. Niezmiennie od emocji jakie wzbudza,
nigdy nie pozostawia widza obojętnym.
 |
Tancerze Batsheva Ensemble w spektaklu „Kamuyot” przed publicznością.[10] |
Siedziba
zespołu znajduje się w Suzanne Dellal Centre w Tel Avivie, a dom Batshevy
położony jest od 1999 r. w Suzanne Dellal Centre for Dance and Theatre. Zespół
finansowany jest wspólnie przez Ministerstwo Kultury i Sportu, Urząd Miasta Tel
Aviv oraz Departament Współpracy Kulturalnej i Naukowej w MSZ. Od początku
istnienia, Batsheva Dance Company jest uznawana za czołowy zespół tańca w
Izraelu. Na początku doradcą artystycznym zespołu była sama Martha Graham! W
pierwszych dziesięcioleciach dyrektorami artystycznymi byli: Jane Dudley,
Norman Walker, William Loughter, Kaj Lothman, Brian Mac Donald, David Dvir,
Paul Sanasardo, Moshe Romano i Sheer Shelley. Każdy z nich w jakimś stopniu
przyczynił się do rozwoju zespołu, jednak dopiero za kadencji Naharina, przy
współpracy z dyrektorem wykonawczym Naomi Bloch-Fortis zespół osiągnął tak
wiele. Wynika to głównie ze świetnego warsztatu tancerzy, energicznego podejścia
do tańca, ale również wyrazistego stylu, który od swojego pierwszego tournée w
latach siedemdziesiątych zachwyca współczesnego widza. W ciągu ostatnich dwudziestu
lat zespół ten stał się jednym z
powszechnie uznanych za jeden z najlepszych na świecie. Posługuje się on nie
tylko świetną techniką tańca klasycznego i techniką Graham (mocno zakorzenioną
w świadomości amerykańskiej), jak również pionierską techniką stworzoną przez
Ohada Naharina- GaGa.
GaGa jest
językiem ruchu opracowanym przez Naharina specjalnie dla Batsheva Dance
Company. GaGa jest prowadzony przez choreografa dwutorowo. Z jednej strony
technika ta jest kierowana do
profesjonalnych tancerzy, za pomocą której rozwijają oni swój warsztat. Z
drugiej otwiera się na ludzi w każdym wieku bez wcześniejszego doświadczenia,
którzy za jej pomocą doświadczają nowej jakości ruchu, wnikając w swoje
wnętrze, uwrażliwiając się na emocje i przekładając je na ruch. To archetypy
zakorzenione w każdym z nas, czyniące nas świadomymi naszego ciała, stojące szczególnie
w opozycji do tańca klasycznego. Jest to system, który umożliwia podejście do
tańca i ruchu z zupełnie innej perspektywy. Bardzo trudno jest zdefiniować ten
styl słowami. Najprościej jest go po prostu poczuć, bo GaGa to sposób wyrażania
siebie poprzez ciało, który pomaga w koordynacji i poznania własnej
fizyczności, w przekraczaniu granic własnego ciała i umysłu. Wg. Naharina „GaGa
jest jak skrzynka z narzędziami. Są w niej nie tylko narzędzia ale i klucze. Bo
często wiele rzeczy jest głęboko ukrytych w naszym wnętrzu. Po prostu czasem
trzeba kogoś kto będzie umiał wydobyć te wszystkie skarby, które się w nas
kryją. To nie ja tworzę indywidualności z tancerzy. Oni już tacy są. Każdy ma
swój wewnętrzny porządek, rytm i akcent. Każdy ma swoje własne zmartwienia,
radości, szaleństwa i fantazje.”[11]
Ważnym elementem, na który zwraca uwagę choreograf jest ulotność. To szczególne
dla tańca jako sztuki generalnie. Ruch, który pojawia się i zaraz znika
prowokuje do ciągłego abstrakcyjnego myślenia. To nie choreografia jest ważna
lecz sam ruch i jego interpretacja. Ruch, który ma być uczciwy wobec nas i
innych, nawet jeżeli ma on rozbudzać negatywne uczucia jak np. poczucie straty.
Sam Naharin
mówi, że jego choreografie go nudzą. To tancerze wprowadzając własne elementy w
daną formę taneczną sprawiają, że układy stają się personalne, wręcz intymne a
więc niepowtarzalne. Sami tancerze bardzo chwalą sobie tę technikę i pracę z
choreografem. „Na pewno nie mamy być klonami, nie mamy kopiować niczego, mamy
być sobą, mamy szukać ruchu w sobie. Nie ma być to odzwierciedlanie jakiś
ruchów, które były zatańczone wcześniej, a bardziej szukanie ruchu w sobie,
szukanie celu w sobie. Jest to dla nas bardzo ciekawy proces.”[12]
Ohad Naharin „wprowadza nas w ciszę. Wie konkretnie czego chce. I daje bardzo
obrazowe uwagi. Tak jak np. mówi o pracy ramion. Mówi żeby ramiona wyszły z
dołu, a potem weszły do dołu. Mówi o takich rzeczach bardzo prostych, ale tak
obrazowo, że łatwo jest to wykonać. Nawet najtrudniejsze rzeczy jest łatwo
wykonać właśnie dzięki temu jak on to obrazuje.”[13]
Co było
przed GaGa? GaGa jest stylem Naharina, który kształtował się od początku jego
kariery tanecznej. Każdy element: kultura żydowska, która go inspiruje, zespoły
taneczne, w których tańczył, choreografowie, od których czerpał sprawiają, że
styl ten cały czas się rozwija i zmienia. W porównaniu z innymi stylami, GaGa
nie niszczy oraz nie wyklucza innych technik, a faktycznie przyswaja je. Jednak
sam autor nie chce być postrzegany jedynie jako twórca techniki GaGa. Zrozumiał,
że technika ta jest na tyle ciekawa, że zasługuje na własną nazwę. Dlatego też
zamiast ciągle mówić „mój język ruchu”, zaczął, powtarzając za gaworzącymi
dziećmi, nazywać go GaGa, ostatecznie tworząc nowy taneczny byt. Dlaczego
właśnie GaGa? „Powiedziano mi, że KaKa to nie jest dobry pomysł. A zacząłem od
KaKa …ze względu na dźwięk. GaGa jest rodzajem gaworzenia dziecka.”[14]
GaGa jest wyzwaniem: stawia przed tancerzami wielowarstwowe zadania. Aby w
pełni zrozumieć GaGa należy nauczyć się „ciała na nowo”, poczuć go dogłębnie:
ciężar kości i mięśni oraz postarać się kształtować ruchy za pomocą grawitacji.
Ważne jest uświadomienie sobie związku
pomiędzy wysiłkiem a przyjemnością. Należy pokochać swój pot. Tańcząc GaGa
stajemy się bardziej świadomi naszego ciała i naszego bytu, ponieważ nigdy nie
patrzymy w lustro. Przez to zdajemy sobie sprawę, że nie jesteśmy w centrum
świata. Badanie swoich ruchów pomaga w odkrywaniu w sobie potencjału jaki w nas
siedzi, prowadząc czasami nawet do zmiany nawyków ruchowych, poprzez
znalezienie nowych.
Na
oficjalnej stronie Batsheva Dance Company można przeczytać, że GaGa to doświadczenie
wolności i przyjemności. Praca z ciałem poprawia instynkty i świadomość
ruchową, łącząc świadomość z podświadomością, w ten sposób pozwalając na
wyrażanie siebie w sposób dowolny. GaGa to nowy sposób zdobywania wiedzy i
świadomości siebie poprzez swoje ciało. GaGa to nowy sposób na uczenie się i
wzmocnienie swojego organizmu, co zwiększa elastyczność, wytrzymałość i
zwinność oraz rozbudza zmysły i wyobraźnię. Podnosi świadomość fizycznej
słabości, budzi nowe obszary w ciele. W wygodny i prosty sposób, przy
akompaniamencie dowolnej muzyki, każda osoba poczuje się swobodnie.[15]
Należy pamiętać by ciągle słuchać swojego ciała, pracować w pokoju z innymi,
boso i cicho. Nie należy przestawać pracować nad sobą, zachowując pewną
ciągłość. W trakcie sesji prowadzonych w Suzanne Dellal Center w Tel Avivie
ustne instrukcje w języku hebrajskim lub angielskim zwracają uwagę uczestników
na działanie różnych części ciała, ich dynamikę i relację przestrzenną.
Tancerze prowadzący zajęcia instruują uczestników do tego, by np. wyobrażali
sobie, że podłoga jest bardzo gorąca, że jest trzęsienie ziemi, że stają się
ciągnącym spaghetti w gotującej się wodzie, czy aby poczuli się jak wyrabiane
rękami ciasto, lub tak jakby ciało zniknęło i zostały same kości. W
przeciwieństwie do wielu zajęć z tańca współczesnego, zajęcia GaGa zaczynają
się na stojąco, by potem coraz szerzej eksplorować salę. Czasami wykorzystywany
jest również głos, w niektórych przypadkach dochodzi do interakcji z innymi
uczestnikami zajęć. Brak tu jakiejkolwiek konkurencji, dużo za to improwizacji
i pracy z energią.
Taniec
współczesny mający swój początek w teatralno-scenicznych widowiskach baletowych
zawsze był wystawiony na wpływy mody i obowiązujących trendów w sztuce. Nieustannie
czerpał on z różnych kultur i był wzbogacany o nowe elementy przenikające do
konwencjonalnych form ruchowych. Widać to szczególnie ostatnio, gdzie na skutek
globalizacji przeróżne zjawiska kultury takie jak tradycja czy folklor z całego
świata przenikają do nowoczesnych form tańca. Tym sposobem powstają nowe style,
mieszają się bądź ewoluują. Tancerze poszukując nowych form ekspresji sięgają
po najprzeróżniejsze bodźce i inspiracje. W dobie wszechobecnej pop kultury i
kultury śmieciowej coraz więcej artystów- również tych niszowych i
alternatywnych- zwraca się ku swoim korzeniom. Jest to szczególnie widoczne w
dziełach Naharina, który niekiedy zapożycza z bogatej palety tańców ludowych
kroki, gesty, nazwy i znaczenia nadając swoim spektaklom nowego sensu a
tradycji żydowskiej nowego wymiaru. „W dawnych kulturach czy nawet w kulturach współczesnych innych
cywilizacji podstawowym środkiem wypowiedzi, komunikowania się między ludźmi
wcale nie musi być słowo. Słowo funkcjonuje gdzieś na powierzchni, natomiast
ruch wchodzi o wiele głębiej, ponieważ dotyczy emocji, które bardzo trudno jest
wypowiedzieć słowami. Czyli – ruch opisuje sferę, której słowa nie są w stanie
opisać. Jako, że daleko odeszliśmy od natury, trudno jest nam ruch traktować
jako środek wypowiedzi na równi ze słowem.”[16]
 |
Taniec Hora w wykonaniu członków kibucu Ein Harod i Yagur na północy Izraela na początku, lata 50te.[17]
|
W ten właśnie
sposób Naharin promuje nie tylko swój zespół ale także kulturę, tradycje i
zwyczaje swoich przodków redefiniując je na nowo, a swojej publiczności
serwując sztukę na najwyższym poziomie. Spektakle zespołu Batsheva nie są
postrzegane jako zwykła opozycja do konwencji baletu. Jest to swobodna forma
artystycznych i egzystencjalnych poszukiwań nie zamknięta w żadnych ramach.
Spektakle Naharina i jego zespołu są dla mnie swoistym Teatrem Tańca. Nazwa ta,
zarezerwowana dla spadkobierców Grotowskiego i Kantora powinna być wg. mnie
użyta również w kontekście Batsheva Dance Company. Pomimo, że określenie to nie
jest jeszcze do końca zdefiniowane, można tu mówić o teatrze ruchu. Ta forma
teatru rozwija się na tyle szybko, na tylu różnych płaszczyznach i w tylu
kierunkach, że trudno tu o jednoznaczny opis. Uważam, że podejście Naharina do
tańca można w jakimś stopniu porównać do filozofii Łumińskiego, innego
fenomenalnego tancerza i choreografa, dyrektora artystycznego Śląskiego Teatru
Tańca, dla którego ta forma sztuki jest „przede wszystkim zjawiskiem
synkretycznym, które łączy w sobie wiele różnych dziedzin sztuki. Jest wśród nich
i aktorstwo, i reżyseria- czyli teatr pozostaje pomiędzy teatrem dramatycznym a
tańcem. To samo, co aktor najczęściej wypowiada słowami, tancerz głównie
komunikuje się swoim ciałem, ruchem, a tylko czasem może dodać jakąś ekspresję
dźwiękową, nawet- słowo.”[18]
Kultura Izraela, nierozerwalnie związana z religijnym i świeckim życiem Żydów
wynika przede wszystkim z różnorodności kultur żydowskich imigrantów
przybywających do Eretz Izrael. Może dlatego też spektakle Naharina są tak
przyjaźnie odbierane na świecie, bo każdy może w nich znaleźć coś „swojego”. Są
one wielowymiarowe, ponadczasowe i uniwersalne. Możemy w nich znaleźć historie
o mocy wyobraźni, o budowaniu ludzkiej kondycji i stosunkach między ludźmi, o
wirtuozerii i o umiejętności tańczenia. Są to opowieści o umiejętności śmiania
się z samych siebie, o związku między wysiłkiem a przyjemnością.
 |
| http://www.ptt-poznan.pl/stronyen/731.php |
Bibliografia:
- Judith Brin Ingber, Seeing Israeli and Jewish Dance, Wayne State
University Press, 2011;
- Israel Diplomatic Network, http://www.israel.pl/mfm/web/main/document.asp?SubjectID=6326&MissionID=55&LanguageID=340&StatusID=0&DocumentID=-1 ;
- Magazyn Wychowanie Muzyczne;
- Tomer Heymann, Out of
Focus, Israel 2008, http://heymannfilms.com/
http://www.youtube.com/watch?v=93ZDmefveGU&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=vcR4KMgdks8&feature=related
[1] Israel Diplomatic Network, http://www.israel.pl/mfm/web/main/document.asp?SubjectID=6326&MissionID=55&LanguageID=340&StatusID=0&DocumentID=-1 data wejścia: 9.1.2012.
[2] tamże.
[3] M.
Leszczyńska, Izraelskie tańce ludowe-
historia narodu, który spełnił marzenie, Wychowanie Muzyczne, Artykuł z
numeru 5/2011 http://www.wychmuz.pl/artykul_ar_29.html data
wejścia: 10.01.2012.
[5] Wypowiedź Jagody Ignaczak, Rzecznika Polskiego Teatru
Tańca dla reportażu „minus2. Taniec”, Produkcja TVP Polska 2010. http://www.youtube.com/watch?v=UFtV218dKbg data wejścia: 8.01.2012.
[9] Wywiad „Child’s
play” przeprowadzony przez Gia Kourlas dla Time Out New York/ Issue 648:
February 27, 2008 - March 4, 2008,
http://www.batsheva.co.il/images/user/file/Kamuyot/KAMUYOT%20Time%20Out%20New%20York.pdf data wejścia: 11.01.2012.
[11] Wypowiedź Ohada
Naharina w reportażu „minus2. Taniec”, Produkcja TVP Polska
2010. http://www.youtube.com/watch?v=UFtV218dKbg data wejścia: 8.01.2012.
[12] Wypowiedź
Agnieszki Fertały, tancerki PTT w reportażu
„minus2. Taniec”, Produkcja TVP Polska 2010.
http://www.youtube.com/watch?v=UFtV218dKbg data wejścia: 8.01.2012.
[14] Wypowiedź Ohada Naharina w reportażu „Out of Focus”
zrobiony Tomer Heymann.
[16] Wypowiedź Jacka Łumińskiego w wywiadzie „Co to jest teatr tańca?”
przeprowadzonym przez Sławomira Krempa dla granice.pl
[17] Źródło: The Jewish Daily Forward, http://www.forward.com/articles/138693/ data wejścia: 13.01.2012.
[18] Wypowiedź Jacka Łumińskiego w wywiadzie „Co to jest
teatr tańca?” przeprowadzonym przez Sławomira Krempa dla granice.pl.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz